Testament ustny jest jedną z najpopularniejszych form testamentu szczególnego w polskim systemie prawnym. Czy jego ,,klasyczna” forma odejdzie jednak w zapomnienie, gdy wprowadzony zostanie testament ustny audiowizualny? Takie rozwiązanie proponuje bowiem Ministerstwo Sprawiedliwości. Testament taki miałby być sporządzany i zapisywany na trwałym nośniku rejestrującym zarówno dźwięk jak i obraz (np. pamięć telefonu komórkowego) w taki sposób, by można go było później odtworzyć. Testator ma również mieć obowiązek określenia daty i miejsca sporządzania testamentu audiowizualnego.

Argumentem przemawiającym za wprowadzeniem takiego rozwiązania jest zwiększenie możliwości sporządzenia testamentu w sytuacji zagrożenia życia, np. po wypadku samochodowym, w którym poszkodowany nie może sporządzić testamentu notarialnego bądź holograficznego czy w przypadku niespodziewanego zawału serca. Utrwalenia ostatniej woli mógłby dokonać zarówno testator jak i osoba trzecia. Do ważności takiego testamentu nie będzie wymagana obecność świadków. Ich udział zmniejszyłby co prawda ryzyko sfałszowania nagrania, ale jednocześnie zapewne zniechęcił do skorzystania z tej formy sporządzania testamentu.

Każdy, kto będzie miał dostęp do trwałego nośnika informacji, na którym utrwalono testament ustny audiowizualny, będzie obowiązany do dostarczenia go do sądu w terminie miesiąca od dnia jego sporządzenia lub w terminie 3 miesięcy od chwili śmierci spadkodawcy. Sąd sporządzi protokół z odtworzenia takiego testamentu, stosując dotychczasowe przepisy o protokole otwarcia i ogłoszenia testamentu. Nośnik z zapisanym testamentem będzie przechowywany w siedzibie sądu.

Ze względu na zagrożenia, między innymi ze strony sztucznej inteligencji, takie jak deep-fake, testament taki nie będzie zaliczany do formy zwykłej, a szczególnej. Nagranie takie będzie musiało również być dokładnie zbadane przez sąd pod kątem świadomości i swobody testatora oraz pod kątem okoliczności i technicznego sposobu sporządzenia testamentu. Projekt zakłada bowiem, że taką formę można będzie zastosować w sytuacji nagłej, w której sporządzenie testamentu w innej formie nie będzie możliwe.

Aktualnie projekt jest na etapie wpisania do wykazu prac legislacyjnych rządu. Termin przyjęcia projektu planowany jest na IV kwartał 2024 r.