ULGA DLA KLASY ŚREDNIEJ

Ulga dla klasy średniej to nowe rozwiązanie, wprowadzone przez przepisy regulujące podatkową część tzw. Polskiego Ładu, w ramach którego zmianom uległy m. in. przepisy ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (teks jednolity: Dz. U. z 2021 r., poz. 1128 ze zmianami; dalej: „ustawa PIT”). Zgodnie z założeniami ustawodawcy, ulga dla klasy średniej ma na celu chronić określoną grupę podatników przed skutkami wprowadzonych zmian.

Ulga dla klasy średniej to preferencja podatkowa, która polega na odliczeniu od dochodu kwoty, która jest ustalana indywidualnie w oparciu o wysokość uzyskanych przychodów podatnika. Ulga obowiązuje od 1 stycznia 2022 r. i ma zastosowanie do dochodów uzyskanych od tego dnia. Możliwe także będzie rozliczenie jej w skali roku, po raz pierwszy w deklaracji składanej w 2023 r.

Komu przysługuje ulga dla klasy średniej?

Z powyższej preferencji skorzystać będą mogły jedynie wybrane podmioty, tj.:

1. osoby zatrudnione na umowę o pracę, w tym również pracownicy poniżej 26 roku życia oraz
2. przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą i rozliczający się na zasadach ogólnych (według skali podatkowej),

którzy osiągają przychody w łącznej wysokości od 68 412 zł do 133 692 zł rocznie. Ponadto, z ulgi tej skorzystać mogą również osoby, które uzyskują przychody z pracy na etacie poza granicami kraju, zobowiązane do samodzielnego obliczenia i wpłacenia zaliczki na podatek.

Jak liczyć ulgę?

Ulgę dla klasy średniej wylicza się na różne sposoby, w zależności od podmiotu, którego ulga dotyczy. W przypadku pracowników ulgę nalicza i rozlicza pracodawca, gdyż występuje tutaj jako płatnik podatku PIT. Pracodawca jest zobowiązany uwzględniać ulgę dla klasy średniej w każdym przypadku, gdy miesięczny przychód ze stosunku pracy pracownika mieści się w pierwszym lub drugim progu ulgi, tj. w przedziale 5.701 – 8.549 zł lub 8.549 zł – 11.141 zł.

Przychód ze stosunku pracy rozumiany jest jako wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych. W kwocie przychodu ze stosunku pracowniczego zawiera się również wartość składek na ubezpieczenia społeczne
i zdrowotne.

Do kwoty przychodów ze stosunku pracy warunkujących możliwość skorzystania z ulgi dla klasy średniej – oprócz świadczeń pieniężnych – zalicza się m. in. świadczenia rzeczowe oraz świadczenia nieodpłatne (np. pakiety medyczne, dodatkowe ubezpieczenia, PPK w części finansowanej przez pracodawcę).

Natomiast, za przychody ze stosunku pracy nie uważa się przychodów zwolnionych z mocy przepisów oraz zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego, w tym również w sytuacji, gdy są one wypłacane przez pracodawcę, np. diety z tytułu podróży służbowej.

Przedsiębiorcy z kolei rozliczają ulgę samodzielnie. Ulga rozliczana jest tutaj od dochodu – rozumianego jako nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania przed opodatkowania – osiągniętego przez przedsiębiorcę od początku roku. Przedsiębiorca może zdecydować się na rozliczenie ulgi poprzez rozliczenie dochodu na koniec roku albo w tych miesiącach, w których dochód mieści się w ustawowo przewidzianych ramach.

Należy mieć na uwadze fakt, iż nie każdy koszt związany prowadzoną działalnością gospodarzą może być uwzględniony przy ustalaniu wysokości dochodu. Dotyczy to między innymi tzw. kosztów reprezentacji przedsiębiorcy, które mają związek z działalnością gospodarczą, jednakże zostały – na mocy przepisów ustawy o PIT – wyłączone z kosztów uzyskania przychodu.

Płatnik dokonując rozliczenia zaliczek dla przychodów w wysokości wynoszącej od 5.701,00 zł do 11. 141,00 zł miesięcznie, które podlegają opodatkowaniu według skali, pomniejszy dochód o kwotę ulgi dla pracowników w każdym miesiącu w wysokości obliczonej według wzoru:

1. (A x 6,68% – 380,50 zł) ÷ 0,17, dla przychodu wynoszącego co najmniej 5 701 zł i nieprzekraczającego kwoty 8 549 zł,
2. (A x (-7,35%) + 819,08 zł) ÷ 0,17, dla przychodu wyższego od 8 549 zł i nieprzekraczającego kwoty 11 141 zł.

W przypadku natomiast rocznego rozliczenia, ulga wyliczana jest według poniższego wzoru:

1. (A x 6,68% – 4566 zł) ÷ 0,17, dla przychodu wynoszącego co najmniej 68 412 zł i nieprzekraczającego kwoty 102 588 zł,

2. (A x (-7,35%) + 9829 zł) ÷ 0,17, dla przychodu wyższego od 102 588 zł i nieprzekraczającego kwoty 133 692 zł.

Rezygnacja z ulgi dla klasy średniej

Skorzystanie z ulgi w trakcie roku, przy kalkulacji zaliczek, nie zawsze może okazać się korzystne. Dotyczy to przede wszystkim przypadków, w których miesięczne przychody podatnika, co do zasady, mieszczą się w przewidzianym przepisami przedziale kwotowym, jednakże istnieje ryzyko, iż przychód roczny podatnika przekroczy granicę, zarówno górną, jak i dolną. Może to nastąpić w sytuacji, gdy np.:

• podatnik ma miesięczne przychody w kwocie 10.000 zł, a pod koniec roku otrzyma znaczą premię, co spowoduje, że roczny przychód podatnika przekroczy 133.692 zł,
• podatnik ma przychody miesięczne w kwocie 5.800 zł, a w trakcie roku straci pracę i prze kilka miesięcy nie będzie uzyskiwał przychodów, co spowoduje, że jego roczny przychód będzie niższy niż 68.412 zł.

Przekroczenie limitu spowoduje całkowitą utratę ulgi i konieczna będzie dopłata podatku podczas rocznego rozliczenia z urzędem skarbowym.

W przypadkach, o jakich mowa powyżej zalecanym działaniem byłaby rezygnacja przez podatnika ze stosowania ulgi dla klasy średniej.

W przypadku przedsiębiorcy rozliczającego się na zasadach ogólnych, wystarczy zaniechać naliczania ulgi.

Jeżeli natomiast to pracownik zechce zrezygnować z ulgi dla klasy średniej, powinien o tym poinformować swojego pracodawcę w formie wniosku o niestosowanie ulgi. Takie oświadczenie pracownika o rezygnacji z ulgi dla klasy średniej obowiązuje dla tego roku, za który jest złożone.

Nadto, w przypadku przekroczenia przez pracownika górnej kwoty przychodów (tj. 133 692 zł) u danego pracodawcy, pracodawca zobowiązany jest zaniechać dalszego naliczania ulgi.  Powyższe podyktowane jest faktem, iż ulga może być stosowana, jeżeli suma uzyskanych w roku podatkowym przychodów nie przekracza kwoty 133 692 zł.

Wspólne rozliczenie małżonków

Przepisy dopuszczają możliwość wspólnego rozliczenia ulgi dla klasy średniej przez małżonków. Składając wspólne zeznanie podatkowe, małżonkowie mogą wybrać jedną z dwóch metod ustalania wysokości ulgi dla klasy średniej. Zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Finansów z dnia 21 stycznia 2022 r. w przypadku wspólnego opodatkowania dochodów małżonków w zeznaniu podatkowym wysokość ulgi ustali:

• każdy małżonek od połowy rocznych, łącznych uprawniających do ulgi przychodów małżonków, mieszczącej się w przedziale od 68 412 zł do 133 692 zł albo
• każdy z małżonków od swoich indywidualnych przychodów, jeśli uzyskał przychody uprawniające do ulgi i mieszczą się one w przedziale od 68 412 zł do 133 692 zł.

Powyższe stanowisko Ministerstwa Finansów budzi wątpliwości, z uwagi na fakt, iż zgodnie z dyspozycją przepisu art. 6 ust. 2 ustawy o PIT małżonkowie pozostający we wspólności majątkowej, mogą być, na wspólny wniosek wyrażony w zeznaniu podatkowym, opodatkowani łącznie od sumy swoich dochodów określonych zgodnie z właściwymi przepisami ustawy o PIT, po uprzednim odliczeniu, odrębnie przez każdego z małżonków, kwot pomniejszających dochód.  

Jeżeli jednak Ministerstwo Finansów upubliczniło ww. stanowisko, to należy mieć na względzie, iż sposób wspólnego rozliczania ulgi przez małżonków, wskazany w tym stanowisku, może się upowszechnić.

 Zmiany w przepisach

 W dniu 8 stycznia 2022 r. weszło w życie Rozporządzenie Ministerstwa Finansów z dnia 7 stycznia 2022 r.  w sprawie przedłużenia terminów poboru i przekazania przez niektórych płatników zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych. Zgodnie z jego przepisami, pracodawcy mają obowiązek pobierać niższą zaliczkę na podatek, w sytuacjach, w których zaliczka wyliczona według przepisów Polskiego Ładu jest wyższa niż według przepisów obowiązujących w 2021 r.  Nieodprowadzoną część natomiast pracodawca będzie musiał odprowadzić dopiero w kolejnych miesiącach, w sytuacji, gdy zaliczka obliczona według nowych przepisów będzie niższa od tej liczonej według przepisów z 2021 r.

W tym miejscu należy podkreślić, iż zapisy ww. rozporządzenia budzą spore wątpliwości, chociażby z uwagi na fakt, iż rozporządzenie to wydane zostało na podstawie art. 50 ust. 1 Ordynacji podatkowej. Z dyspozycji tego przepisu wynika, iż Minister właściwy do spraw finansów publicznych może, w drodze rozporządzenia, przedłużać terminy przewidziane w przepisach prawa podatkowego […] określając grupy podatników, którym przedłużono terminy, rodzaje czynności, których termin wykonania został przedłużony, oraz dzień upływu przedłużonego terminu. Tymczasem, z brzmienia przepisów ww. rozporządzenia wynika, iż dyspozycja tych przepisów kierowana jest do płatników, a nie podatników.

Aktualnie trwają prace legislacyjne nad ustawą, które doprecyzuje kwestię rozliczania ulgi dla klasy średniej. Nowe przepisy zastąpią rozporządzenie z 7 stycznia.  Ustawa została przyjęta przez Sejm w dniu 27 stycznia 2022 r. i została przekazana do Senatu.