Rząd przygotował pakiet zmian w przepisach dotyczących podatku od towarów i usług, potocznie zwany pakietem SLIM VAT 2 (Simple Local and Modern VAT), który zawarty jest w ustawie z dnia 11 sierpnia 2021 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Prawo bankowe. Celem zawartych w nim rozwiązań jest „dalsze uproszczenie” rozliczania przez podatników podatku od towarów i usług.

Oto najistotniejsze zmiany jakie nowelizacja prowadzi w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług:

• Zmiana definicji „państwa członkowskiego” oraz „terytorium Unii Europejskiej” – w związku z tzw. „Brexitem”.

 W praktyce, od początku 2021 r. Wielka Brytania jest traktowana jako państwo trzecie (tj. spoza Unii Europejskiej), w związku z czym, z ustawy o VAT usunięto z definicji ustawowej „terytorium Unii Europejskiej” Wyspę Man i Wyspy Normandzkie, jako terytorium Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej.

Należy zwrócić uwagę, iż na podstawie odrębnej umowy Irlandia Północna utrzymała status Państwa Członkowskiego (w tym również na gruncie przepisów o podatku VAT), jednakże dotyczy to jedynie transakcji towarowych. Wobec powyższego, ustawodawca zmodyfikował również definicję „państwa członkowskiego” wskazując, iż rozumie się przez to państwa członkowskie Unii Europejskiej oraz Irlandię Północną w zakresie określonym w Protokole w sprawie Irlandii Północnej do Umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej.

W przypadku natomiast transakcji związanych ze świadczeniem usług – Irlandia Północna traktowana jest jako państwo trzecie.

• Doprecyzowanie przepisów w tzw. transakcji łańcuchowych

Pakiet SLIM VAT 2, wprowadza ponadto do ustawy o VAT regulację, która w przypadku eksportu towarów lub wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów określa wyraźnie, której dostawie należy przypisać wysyłkę lub transport. Nowelizacja wprowadza jednoznaczną regułę określania dostawy ruchomej w odniesieniu do wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów i eksportu towarów w przypadku, gdy podmiotem dokonującym wysyłki lub transportu towarów w transakcji łańcuchowej jest pierwszy w kolejności dostawca (pierwszy podmiot w łańcuchu) lub ostatni w kolejności nabywca, a nie nabywca towarów, który dokonuje także dostawy towarów (tj. podmiot pośredniczący).

• Wprowadzenie nowych regulacji dotyczących zasad dokonywania korekt obniżających podstawę opodatkowania;

 Zgodnie z aktualnym brzmieniem ustawy o VAT, w sytuacji przekroczenia okresu na rozliczenie podatku naliczonego „na bieżąco”, podatnik może dokonać odliczenia podatku naliczonego w drodze korekty pierwotnej deklaracji podatkowej wyłącznie poprzez korektę deklaracji podatkowej za okres rozliczeniowy, w którym powstało prawo do odliczenia tego podatku.

Pakiet SLIM VAT 2 wprowadza rozwiązanie, w ramach którego podatnik będzie miał możliwość skorygowania deklaracji podatkowej zarówno za okres, w którym powstało prawo do odliczania podatku, jak również za kolejne trzy okresy przypadające bezpośrednio po okresie rozliczeniowym, w którym powstało prawo do odliczenia tego podatku.

• Modyfikacja procedury uproszczonej

 Z dyspozycji przepisów nowelizacji wynika, iż podatnicy korzystający z procedury uproszczonej rozliczając podatek z tytułu importu towarów bezpośrednio w deklaracji podatkowej będą mogli dokonać korekty deklaracji, w przypadku, gdy w pierwotnej deklaracji nie rozliczą w całości lub w części tego podatku. Stosowną korektę deklaracji będzie można złożyć w terminie 4 miesięcy po miesiącu, w którym powstał obowiązek rozliczenia podatku z tytułu importu towarów.

• Zmiana przepisów dotyczących terminów, w jakich podatnik może rozliczyć kwotę podatku naliczonego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów

Ustawa nowelizująca modyfikuje art. 86 ust. 10b pkt 2 lit. b i pkt 3 ustawy o VAT, które to przepisy dotychczas uzależniały możliwość odliczenia podatku naliczonego, w ramach wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT), w tym samym okresie, w którym wykazano podatek należny, od prawidłowego wykazania VAT należnego w terminie trzech miesięcy od upływu miesiąca, w którym powstał obowiązek podatkowy.

Po nowelizacji SLIM VAT 2 powyższy warunek przestanie obowiązywać, a co za tym idzie – prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstawać będzie przy rozliczaniu okresu, w którym podatnik uwzględnił kwotę podatku należnego z tytułu tego nabycia konkretnych towarów lub usług, pomimo upływu 3 miesięcy miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy dla WNT.

Niemniej jednak, nadal utrzymany pozostanie warunek otrzymania faktury w terminie trzech miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy. Jeżeli podatnik nie uzyska faktury w ww. terminie, wówczas zobowiązany będzie do pomniejszenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 3-miesięczny termin. Późniejsze otrzymanie faktury VAT upoważnia podatnika do odpowiedniego powiększenia podatku naliczonego w rozliczeniu za okres rozliczeniowy,
w którym podatnik uwzględnił kwotę podatku należnego z tytułu tego nabycia.

Powyższa zmiana stanowi implementację wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-895/19 do polskiego porządku prawnego.

• Zasady rozliczania faktur korygujących

 Dotychczas ustawa o podatku VAT nie regulowała zasad dotyczących okresu, w jakim podatnik zobowiązany jest do rozliczenia korekty zmniejszającej podstawę opodatkowania w przypadku importu usług, wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów jak również dostawy towarów, dla której zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 5 ustawy o VAT podatnikiem jest ich nabywca. W związku
z powyższym, ustawodawca postanowił, w ramach pakietu SLIM VAT 2, uzupełnić ww. lukę
w przepisach.

Nowelizacja wprowadza przepisy, zgodnie z którymi:

1. W przypadku importu usług oraz dostawy towarów, dla której zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 5 podatnikiem jest ich nabywca, gdy podstawa opodatkowania uległa obniżeniu, korekty tej podstawy dokonuje się w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym zaistniała przyczyna obniżenia podstawy opodatkowania (art. 29a ust. 15a);

2. W przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów – należy stosować analogicznie zasadę z pkt. 1 (art. 30a ust. 1a).

Nadto, w art. 86 dodany został „ust. 19c”, zgodnie z którym w przypadkach obniżenia podstawy opodatkowania, o których mowa w art. 29a ust. 15a i art. 30a ust. 1a, nabywca towaru lub usługi jest obowiązany do zmniejszenia kwoty podatku naliczonego, w rozliczeniu za okres, w którym dokonał korekty podstawy opodatkowania. Wprowadzenie art. 86 ust. 19c pozwoli na ujednolicenie okresu wykazywania korekt podstawy opodatkowania „in minus” w rozliczeniach VAT zarówno po stronie podatku VAT należnego, jak i naliczonego.

• Modyfikacja warunków rezygnacji ze zwolnienia z VAT przysługującego w odniesieniu do dostawy budynków, budowli lub ich części

 Zgodnie z obowiązującymi przepisami, w celu rezygnacji ze zwolnienia od VAT dostawy budynku, budowli lub ich części, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT, nabywca i sprzedawca zobowiązani są do złożenia zgodnego oświadczenia o wyborze opodatkowania VAT. Oświadczenie to winno by złożone do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla nabywcy w zakresie podatku VAT przed dniem dokonania dostawy tych obiektów.

Nowelizacja wprowadza zasadę, że zamiast składać oświadczenie właściwemu dla nabywcy naczelnikowi urzędu skarbowego, podatnicy będą mogli złożyć oświadczenie o wyborze opodatkowania VAT w akcie notarialnym, który jest sporządzany w związku z dostawą tych obiektów.

• Zmiana w przepisach regulujących tzw. ulgi na złe długi

 Zgodnie z nowym brzmieniem ustawy o VAT, wierzyciel będzie mógł zastosować ulgę na złe długi, również w sytuacji, gdy dłużnik był w trakcie likwidacji, jak również w trakcie postępowania upadłościowego lub restrukturyzacyjnego, według stanu na dzień dostawy towarów lub świadczenia usług, lub w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji podatkowej.

Ponadto, możliwe będzie stosowanie „ulgi na złe długi” również w sytuacji, gdy dłużnicy są podmiotami niezarejestrowanymi jako podatnicy VAT, konsumentami lub podatnikami VAT zwolnionymi od podatku. W przypadku dostawy towaru lub świadczenia usług dokonanych na rzecz jednego z ww. podmiotów, wierzyciel – zarejestrowany jako podatnik VAT czynny – może zastosować „ulgę na złe długi” jeżeli:

• wierzytelność została potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego lub
• wierzytelność została wpisana do rejestru długów prowadzonego na poziomie krajowym lub
• wobec dłużnika ogłoszono upadłość konsumencką na podstawie odrębnych przepisów.

Na koniec warto wskazać, iż termin na skorzystanie z ulgi na złe długi zostanie wydłużony z 2 lat do 3 lat licząc od końca roku, w którym wystawiono fakturę.

• Odliczanie podatku od samochodów służbowych

 PAKIET SLIM VAT 2 zawiera także rozwiązania sprzyjające podatnikom wykorzystującym samochody w 100% do prowadzenia działalności gospodarczej. Zgodnie z dotychczasowymi przepisami podatnik zobowiązany był złożyć formularz VAT-26 w terminie 7 dni od dnia, w którym poniósł pierwszy wydatek związany z samochodem służbowym. Data złożenia formularza VAT-26 uważana była za początkową datę wykorzystywania samochodu do działalności gospodarczej i tym samym – początkowa datę, od której przysługiwało prawo do odliczenia podatku.

W wyniku nowelizacji przepisów, informację o wykorzystywaniu pojazdów wyłącznie do działalności gospodarczej, podatnik będzie mógł złożyć w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym poniesie pierwszy wydatek związany z samochodem. Ponadto, niezłożenie ww. informacji w terminie poskutkuje tym, że samochód zostanie uznany za pojazd wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej od pierwszego dnia miesiąca, w którym podatnik złoży tę informację.

Ustawa z dnia 11 sierpnia 2021 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Prawo bankowe opublikowana została w dniu 6 września 2021 r., natomiast przepisy należące do pakietu SLIM VAT 2 wejdą w życie w dniu 1 października 2021 r. Wyjątkiem są przepisy dotyczące zmian w imporcie uproszczonym oraz zmiany terminów, w jakich podatnik może rozliczyć kwotę podatku naliczonego z tytułu WNT – przepisy te weszły w życie w dniu 7 września 2021 r.