Strona główna Blog Płacić czy nie płacić, oto jest pytanie – VAT i napiwki

Płacić czy nie płacić, oto jest pytanie – VAT i napiwki



Przedmiotem opodatkowania VAT jest m.in. odpłatne świadczenie usług. Nie każda jednak płatność związana w jakiś sposób ze świadczeniem usług powinna zostać opodatkowana. Pytanie budzi od lat kwestia opodatkowania napiwków. Tzw. napiwek jest zwyczajowo przyjętym, uznaniowym i dobrowolnym świadczeniem pieniężnym, będącym zazwyczaj wyrazem zadowolenia konsumenta z jakości obsługi hotelowej czy gastronomicznej. Już w 1997 r. Ministerstwo Finansów wyjaśniło, że otrzymane od usługobiorców usług gastronomicznych dodatkowe wynagrodzenie w formie napiwków podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na zasadach ogólnych. Wówczas jednak obowiązywała jeszcze stara ustawa z 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym. Jak wygląda to na gruncie nowej ustawy i zgodnie z aktualnym orzecznictwem oraz interpretacjami organów?

Dominujące stanowisko wyrażane zarówno w interpretacjach indywidualnych, jak i orzeczeniach sądów administracyjnych uznaje, że kwoty napiwków nie stanowią podstawy opodatkowania w VAT. Zostało ono wyrażone również w najnowszej interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 15 maja 2023 r. o sygnaturze 0114-KDIP1-3.4012.97.2023.2.LK.

Punktem wyjściowym jest zdefiniowanie, co jest przedmiotem opodatkowania na gruncie ustawy VAT. Co do zasady są to: dostawa towarów i świadczenie usług, które są wykonywane odpłatnie. Aby uznać usługę za odpłatną, musi istnieć związek między świadczoną usługą a wynagrodzeniem za nią. Z danego stosunku prawnego powinna więc wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. W wyniku takiej odpłatnej usługi również odbiorca świadczenia odnosi korzyść o charakterze majątkowym. Z takiego ujęcia przedmiotu opodatkowania VAT wynika, że czynność podlega opodatkowaniu jedynie wtedy, gdy jest wykonywana w ramach umowy zobowiązaniowej. Związek między płatnością a świadczeniem musi być na tyle bezpośredni i wyraźny, by można było uznać, że płatność nastąpiła w zamian za świadczenie.

Kolejnym krokiem jest określenie, z jakim rodzajem napiwku mamy do czynienia. W przypadku doliczania z góry do rachunku tzw. „service fee” należy uznać, że częścią np. usługi gastronomicznej jest obsługa kelnerska, zatem opłata ta stanowi element ceny za usługę i podlega opodatkowaniu. Natomiast w przypadku dobrowolnych napiwków, co do których klient nie jest w żaden sposób zobowiązany, nie można stwierdzić zależności między usługą a płatnością. Podmiot świadczący usługę gastronomiczną nie zawiera żadnej umowy z klientem na świadczenie usług, za które klient jest zobowiązany uiścić opłatę w postaci napiwku. Kwoty należne restauracji są wycenione w cenniku i tylko tych kwot mogą żądać od klientów. Nie można natomiast powiedzieć, że napiwek jest należny – czy to restauracji, czy jej pracownikowi (kelnerowi). Pozostawienie czy też niepozostawienie napiwku nie wpływa na fakt lub sposób wykonania usługi.

Ponadto przyjęło się, że kwoty napiwków przeznaczone są bezpośrednio dla pracowników – kelnerów. Zatem lokal gastronomiczny nie powinien wliczać tych kwot do swojego obrotu będącego podstawą opodatkowania podatkiem od towarów i usług – nawet gdy pośredniczy w przekazaniu owych kwot. Rozważania te dotyczą sytuacji, gdy napiwki przekazywane są w pełnej wysokości na rzecz poszczególnych pracowników – w szczególności, gdy dzięki stosowanym systemom da się przypisać kwoty poszczególnych napiwków konkretnym pracownikom. Pozostaje jeszcze pytanie, czy pracownik, na rzecz którego pozostawiany jest napiwek, nie jest obowiązany do opodatkowania otrzymanych pieniędzy? Odpowiedź jest jednoznaczna: nie, ponieważ czynności, za które otrzymuje ewentualny napiwek wykonuje w ramach stosunku pracy, a nie jako podatnik VAT.

Brak opodatkowania napiwku zależy wyłącznie od dobrowolnego charakteru takiego świadczenia. Nie ma znaczenia, czy jego płatność jest wykazana na rachunku (na życzenie klienta), czy jest dokonywana kartą płatniczą, czy jest wykazywana w dokumentach księgowych, ewidencjonowanych w operacyjnym systemie komputerowym czy też za pomocą kasy rejestrującej, a nawet czy wartość napiwków rozdzielana jest wszystkim pracownikom. Tak stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 17 listopada 2010 r. o sygnaturze I FSK 1917/09.