Strona główna Blog Nowe obowiązki przedsiębiorców transportujących towary do Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej po wyjściu tego kraju z Unii Europejskiej

Nowe obowiązki przedsiębiorców transportujących towary do Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej po wyjściu tego kraju z Unii Europejskiej



Stan negocjacji między Wielką Brytanią i Irlandią Północną a Unią Europejską

Niestety obecnie nie jest możliwe przedstawienie jednoznacznych informacji o skutkach opuszczenia przez Wielką Brytanię i Irlandię Północną Unii Europejskiej dla przedsiębiorców zajmujących się transportem. Wynika to z tego, że dotąd nie zostały ustalone zasady wyjścia tego kraju z Unii Europejskiej mimo tego, że formalnie miało to nastąpić już 29 marca tego roku. Wobec tego przedsiębiorcy ci powinni rozważać dwie możliwości.

Pierwszą z nich jest zawarcie między Wielką Brytanią i Irlandią Północną a Unią Europejską umowy wyjścia, w której zostanie wprowadzony okres przejściowy (pierwotnie wskazywano, że okres ten miałby trwać do 31 grudnia 2020 r. i w  tym czasie nie uległyby zmianie prawa i obowiązki polskich  przedsiębiorców). W ostatnich dniach pojawiły się także informacje o możliwości przesunięcia wyjścia tego kraju z Unii Europejskiej dopiero na przełomie lat 2020 i 2021, jednak nie sposób przewidzieć, czy ta data zostanie przyjęta, wobec czego należy założyć, że wyjście z Unii Europejskie będzie jednak  miało miejsce już 29 marca tego roku. Jednocześnie z pracami nad treścią umowy wyjścia trwają prace nad ustaleniami, które będą obowiązywać po okresie przejściowym, jednak w tej kwestii również nie ma jeszcze  żadnych wiążących ustaleń.

Natomiast w drugim przypadku, jeśli nie dojdzie do zawarcia takiej umowy, a zatem nie zostanie ustalony żaden okres przejściowy, kraj ten z chwilą opuszczenia Unii Europejskiej stanie się państwem trzecim, co w kontaktach handlowych będzie wiązało się z koniecznością uzyskania odpowiednich pozwoleń, zapłaty ceł i podatków oraz kontroli granicznych. Brak umowy wyjścia będzie zatem skutkował dla przedsiębiorców transportowych już od 30 marca tego roku obowiązkiem dopełniania standardowych formalności celnych (obowiązkiem składania zgłoszeń i deklaracji celnych i zapłaty określonych w tych dokumentach należności). Przedsiębiorcy powinni się wobec tego przygotować do stosowania operacji celnych, których treść będzie zależała od tego, czy będą oni dokonywać przywozu, wywozu czy też tranzytu. Jednocześnie przedsiębiorcy ci będą mieli nowe obowiązki w zakresie podatku VAT i podatku akcyzowego.

Nowe obowiązki przedsiębiorców – informacje ogólne

Nawet jednak w przypadku zawarcia umowy wyjścia, po okresie przejściowym polscy przedsiębiorcy nie będą już uczestnikami obrotu wewnątrzunijnego, ale staną się eksporterami i importerami, co spowoduje także, oprócz konieczności wykonywania nowych obowiązków celnych i podatkowych, powstanie nowych kosztów wynikających z konieczności dostosowania do nowych warunków umów handlowych (INCOTERMS) oraz kredytowych (z uwagi na nowe formy ryzyka). Jednocześnie powstanie konieczność zapewnienia zgodności transportowanych towarów z normami obowiązującymi na obszarze Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej – przedsiębiorców będą obowiązywały nowe standardy, certyfikaty, możliwe też, że konieczne będzie przeprowadzanie oceny zgodności. Przedsiębiorców będą także obciążały koszty wynikające z wprowadzenia świadectw pochodzenia, licencji, zgłoszeń i kontroli celnych oraz konieczności spełniania odmiennych norm sanitarnych lub fitosanitarnych. Z tych powodów konsekwencją opuszczenia przez ten kraj Unii Europejskiej mogą być również opóźnienia
w transporcie, które będą skutkiem przeprowadzania kontroli granicznych, co z kolei będzie miało wpływ na konkurencyjność polskich przedsiębiorstw.

Wyłączenie zasady państwa pochodzenia

Jednym z najważniejszych skutków opuszczenia Unii Europejskiej będą ograniczenia w świadczeniu usług transgranicznych, bowiem nastąpi utrata zasady państwa pochodzenia, a zatem usługi, w tym także transportowe, będą musiały być wykonywane na podstawie przepisów obowiązujących na obszarze Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. Wobec tego w przypadku przedsiębiorców zajmujących się transportem drogowym z chwilą wystąpienia Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej:

  1. certyfikaty kompetencji zawodowych dla przewoźników drogowych wydane przez Wielką Brytanię i Irlandię Północną nie będą ważne na terenie Unii Europejskiej;
  2. świadectwa zawodowe, licencje wspólnotowe na przewóz towarów wydane przez Wielką Brytanię i Irlandię Północną nie będę uznawane na terytorium Unii Europejskiej;
  3. przedsiębiorcy, którzy będą mieli siedziby na obszarze Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej będą uważani za przedsiębiorców z siedzibą w państwie trzecim.

Nowe wymogi w zakresie ceł, podatków i kontroli – informacje ogólne

Niestety obecnie najbardziej prawdopodobne jest to, że umowa wyjścia nie zostanie zawarta, wobec czego należy skupić się na wymogach, które przedsiębiorcy będą musieli spełnić w takim przypadku.
W skrócie (szczegółowe wymogi zostaną omówione w  dalszej części tej publikacji), skutkiem wyjścia Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskie dla przedsiębiorców transportowych będzie:

  1. konieczność zapłaty ceł na większość towarów, których wysokość będzie równa cłom na towary jak dla państw trzecich;
  2. VAT od importu towarów co do zasady będzie płatny już na granicy;
  3. nastąpią zmiany w zasadach poboru podatku akcyzowego;
  4. może powstać konieczność posiadania zezwoleń umożliwiających transport drogowy,
  5. nastąpi urata prawa do kabotażu na terenie Wielkiej Brytanii;
  6. zostaną wprowadzone kontrole graniczne i celne itp.;
  7. nastąpi wydłużenie terminów dostaw ze względu na przywrócenie kontroli granicznych
    i kolejki na granicy, co utrudni realizację dostaw typu Just in Time (zakłócenia transportowo
    – logistyczne);
  8. wystąpią utrudnienia w świadczeniu usług na terytorium Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej – w szczególności usług transgranicznych;
  9. mogą wystąpić ograniczenia czasowe pobytu oraz konieczność uzyskania zezwolenia na wykonywanie usług za pośrednictwem pracowników delegowanych do Wielkiej Brytanii.

W projekcie umowy wyjścia (odrzuconej przez Izbę Gmin) ustalono, że zasady stosowane wobec operacji rozpoczętych przed wyjściem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej będą obowiązywały do ich zakończenia także po wyjściu tego kraju z Unii Europejskiej. Zasady te mają dotyczyć m.in.:

  1. załadunku przed i rozładunku towarów po wyjściu Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej
    z Unii Europejskiej;
  2. czasowego składowania lub objęcia procedurą celną;
  3. przemieszczania się towarów pomiędzy Wielką Brytanią i Irlandią Północną a Unią Europejską;
  4. wywozu (towary zgłoszone i zwolnione do wywozu lub w transporcie przed datą wyjścia będą traktowane jako krajowe lub unijne);
  5. procedur współpracy administracyjnej (np. w sprawie VAT, weryfikacji pochodzenia, prowadzenia dochodzeń, postępowania sądowego, wymiany informacji);
  6. towarów wprowadzonych na rynek (definicje, obrót, dowód wprowadzenia na rynek, nadzór, transfer dokumentów dot. trwających procedur);
  7. trwających procedur celnych (unijny status towarów, przywozowa deklaracja skrócona, deklaracja poprzedzająca wyprowadzenie, zakończenie procedur celnych lub czasowego składowania, dostęp do stosownych sieci, systemów informatycznych i baz danych).

Jeśli jednak kolejny projekt umowy wyjścia nie zostanie przyjęty przez parlament Wielkiej Brytanii
i Irlandii Północnej i nie zostanie zaakceptowany przez Unię Europejską, kraj ten opuści unię bez umowy 29 marca 2019. Oznacza to, że od 30 marca 2019 r. władze celne państw członkowskich Unii Europejskiej będą stosowały unijne przepisy dotyczące eksportu oraz importu z Wielkiej Brytanii
i Irlandii Północnej (Unijny Kodeks Celny, przepisy delegowane i wykonawcze do Unijnego Kodeksu Celnego, rozporządzenie w sprawie Wspólnej Taryfy Celnej, unijny system zwolnień z cła
i uzupełniająco przepisy krajowe) w taki sam sposób, jak obecnie stosują wobec krajów trzecich,
tj. krajów które nie są członkami Unii Europejskiej.

Jeśli nie zostanie zawarta umowa wyjścia lub jeśli nie będzie ona zawierała  postanowień dotyczących uregulowania  relacji gospodarczych między Wielką Brytanią i Irlandią Północną a Polską, relacje te będą oparte na zasadach określonych przez Światową Organizację Handlu (WTO). Należności celne naliczane będą w tym przypadku zgodnie z rozporządzeniem Rady (EWG) nr 2658/87 z 23 lipca 1987 r. w sprawie nomenklatury taryfowej i statystycznej oraz w sprawie Wspólnej Taryfy Celnej. Z tego powodu w Unii Europejskiej wobec towarów z Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej będą stosowane najwyższe określone we Wspólnej Taryfie Celnej UE stawki celne, tj.  stawki celne konwencyjne. Ponadto towary pochodzące z Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, będące częścią towarów wywożonych z Unii Europejskiej do krajów trzecich, nie będą kwalifikowane jako „pochodzące z Unii Europejskiej”. Nie będą tu zatem miały zastosowania preferencyjne reguły pochodzenia.

Po wyjściu z Unii Europejskiej Wielka Brytania i Irlandia Północna ustanowi swoją taryfę celną, gdzie określi stawki celne dla towarów unijnych (prawdopodobnie zastosuje taryfę unijną – jednak nie jest to jeszcze przesądzone) jednak niektóre towary przywożone do Unii Europejskiej z tego kraju lub wywożone z Unii Europejskiej do tego kraju podlegać będą zakazom i ograniczeniom związanym
z porządkiem publicznym, bezpieczeństwem, ochroną życia i zdrowia ludzi, ochroną zwierząt i roślin, dóbr kultury, gatunków zagrożonych, środowiska, praw własności intelektualnej itp.

Zgłoszenia celne

Jeśli chodzi o szczegółowe wymogi w zakresie ceł, to nowym obowiązkiem przedsiębiorców świadczących usługi przewozu będzie:

  1. składanie danych bezpieczeństwa (elektroniczne), czyli przywozowych deklaracji skróconych dla celów analizy ryzyka (system AIS/ICS);
  2. dokonywanie importowych zgłoszeń celnych, których skutkiem będzie objęcie przewożonych towarów  odpowiednią procedurą celną (system AIS/IMPORT).

Przedsiębiorcy, którzy będą świadczyć usługi wywozu, w przypadku towarów unijnych wywożonych
z terytorium Polski do Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej będą musieli zgłosić (elektronicznie) te towary do procedury wywozu do systemu AES/ECS2 oraz uzyskać potwierdzenie zakończenia procedury wywozu w postaci komunikatu elektronicznego IE599 podpisanego przez urząd wywozu (komunikat ten będzie również dowodem dla organów podatkowych w kwestii zastosowania 0% stawki podatku VAT).

W przypadku tranzytu, to jest w sytuacji gdy towary są przewożone z lub do Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej do lub z Polski, przedsiębiorca będzie mógł dokonać wyboru między:

  1. wspólną procedurą tranzytową w systemie NCTS, która w Polsce jest określana jako procedura NCTS2;
  2. procedurą TIR.

Spełnienie każdej ze wskazanych wyżej procedur co do deklaracji i zgłoszeń celnych będzie wymagało, aby przedsiębiorca:

  1. posiadał aplikacje umożliwiające przesłanie elektronicznych komunikatów do systemu IT, zbudowanych zgodnie ze specyfikacjami technicznymi dla przedsiębiorców udostępnionymi na Platformie Usług Elektronicznych Skarbowo – Celnych w części SISC;
  2. spełnił wymogi związane z usługą e-Klient, a w szczególności uzyskał numer EORI, który jest niezbędny do dokonywania zgłoszeń celnych i składania deklaracji (usługa e-Klient jest dostępna na portalu puesc.gov.pl, proces rejestracji w usłudze e-Klient i uzyskania numeru EORI dostępny jest w zakładce pod adresem https://puesc.gov.pl/web/puesc/eori). Rejestracji przedsiębiorcy w celu uzyskania numeru EORI może dokonać zarejestrowana
    w PUESC osoba fizyczna (np. przedstawiciel, upoważniony pracownik podmiotu gospodarczego). Osoby fizyczne zarejestrowane już w usłudze e-Klient w sposób uproszczony (na potrzeby AIS/INTRASTAT) powinny dokonać aktualizacji rejestracji i potwierdzić swoją tożsamość w najbliższym urzędzie celno-skarbowym lub oddziale celnym a następnie dokonać rejestracji przedsiębiorcy i reprezentacji w sposób opisany na portalu PUESC;
  3. osoba fizyczna, która będzie w imieniu przedsiębiorcy przesyłała komunikaty do systemu IT, powinna posiadać narzędzie do ich elektronicznego podpisywania.

Przywóz towarów

Pierwszą czynnością, którą powinni wykonać przedsiębiorcy sprowadzający towary nieunijne będzie przedstawienie tych towarów organom celnym, to jest powiadomienie o przybyciu tych towarów
i dostępności do kontroli celnej. Następnie przedsiębiorca, który będzie chciał swobodnie dysponować tymi towarami na obszarze Unii Europejskiej, powinien poddać się procedurze dopuszczenia tych towarów do obrotu oraz procedurom specjalnym określonym w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 z dnia 9 października 2013 r. ustanawiającym Unijny Kodeks Celny.

Wywóz towarów

Natomiast towary unijne wywożone z Polski do Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej będą musiały zostać zgłoszone do procedury wywozu (elektronicznie) do systemu AES/ECS2. Zgłoszenia dotyczące wywozu towarów w formie papierowej będą mogą być składane tylko w razie zastosowania awaryjnej procedury w urzędzie wywozu lub w razie awarii aplikacji lub sieci teleinformatycznej, z której będzie korzystał przedsiębiorca. Przedsiębiorca będzie mógł wysłać zgłoszenie wywozowe razem
z przedstawieniem towaru. Należy przy tym pamiętać, że towary wywożone z obszaru celnego Unii Europejskiej będą objęte analizą ryzyka w zakresie danych bezpieczeństwa i ochrony (dane te będą składane wraz ze zgłoszeniem wywozowym).

Tranzyt towarów

Towary unijne powinny być przemieszczane z Polski do Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w ramach procedury tranzytu. Jeśli przedsiębiorca wybierze wspólną procedurę tranzytową, zabezpieczenie tranzytowe powinno obejmować tylko obszar Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. W tym przypadku przedsiębiorca także powinien uzyskać  potwierdzenie zakończenia operacji tranzytowej w urzędzie celnym przeznaczenia (w razie nieuzyskania tego potwierdzenia przedsiębiorca może zostać zobowiązany do zapłaty długu celnego). Natomiast w razie, gdy przedsiębiorca będzie przewoził towary o statusie unijnym do Irlandii przez obszar Wielkiej Brytanii powinien uzyskać potwierdzenie unijnego statusu celnego towarów, a będzie mógł tego dokonać:

  1. stosując wewnętrzny tranzyt (T2) w systemie NCTS2 – w tym przypadku zabezpieczenie tranzytowe powinno obejmować obszar Wielkiej Brytanii, a w Irlandii należy zakończyć operację tranzytową w urzędzie celnym przeznaczenia – lub
  2. uzyskując potwierdzenie statusu (T2L) w systemie AES/STATUS.

Co ważne, przedsiębiorca, który będzie składał zgłoszenie importowe powinien mieć siedzibę na obszarze celnym Unii Europejskiej. Nieliczne wyjątki od tej zasady określone w Unijnym Kodeksie Celnym nie dotyczą regularnie dokonywanych zgłoszeń celnych do procedury dopuszczenia do obrotu.

Taryfy celne

Należności celne przywozowe będą ustalane na podstawie Unijnej Taryfy Celnej, która obejmuje Nomenklaturę scaloną, czyli usystematyzowany wykaz towarów z przypisanymi do nich 8-cyfrowymi kodami CN oraz stawkami konwencyjnymi lub autonomicznymi. Nomenklatura scalona jest co roku zmieniana w drodze rozporządzenia wykonawczego Komisji Europejskiej, które jest publikowane
w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej do dnia 31 października danego roku i obowiązuje od dnia 1 stycznia roku następnego. Na podstawie Nomenklatury scalonej ustalana jest podstawowa stawka celna mającą zastosowanie do towarów przywożonych z dowolnego państwa trzeciego na terytorium Unii. Podstawową stawką celną, jest stawka konwencyjna lub stawka autonomiczna, jeżeli jest niższa od konwencyjnej.

Cła będą obliczane od wartości celnej i wyrażone w postaci stawek procentowych. Wartością celną jest wartość transakcyjna czyli cena, która została faktycznie zapłacona lub należna za towar, gdy został on sprzedany w celu wywozu na obszar celny Unii Europejskiej. W celu określenia wartości celnej, do ceny faktycznie zapłaconej lub należnej za towary dodaje się, jeśli nie zostały już w niej ujęte:

  1. prowizje i koszty pośrednictwa, z wyjątkiem prowizji od zakupu, koszty pojemników, jeżeli na potrzeby celne są one traktowane, jako stanowiące całość z danymi towarami;
  2. koszt pakowania obejmujący zarówno robociznę, jak i materiały;
  3. materiały, komponenty, części i podobne elementy, które stanowią część składową lub przynależność przywożonych towarów
  4. narzędzia, matryce, formy i podobne elementy użyte przy produkcji przywożonych towarów;
  5. materiały zużyte przy produkcji przywożonych towarów;
  6. prace inżynieryjne, badawcze, artystyczne i projektowe oraz plany i szkice, wykonywane poza Unią i niezbędne do produkcji przywożonych towarów;
  7. honoraria, tantiemy autorskie i opłaty licencyjne, które kupujący musi opłacić bezpośrednio lub pośrednio, jako warunek sprzedaży wycenianych towarów;
  8. wartość jakiejkolwiek części dochodu z dalszej odsprzedaży przywożonych towarów, dysponowania nimi lub ich użytkowania, która przypada bezpośrednio lub pośrednio sprzedającemu:
  9. koszty transportu i ubezpieczenia oraz opłaty załadunkowe i manipulacyjne związane
    z transportem przywiezionych towarów, które zostały poniesione do miejsca wprowadzenia towarów na obszar celny UE (koszty transportu to wszystkie koszty, niezależnie czy stanowią koszty główne czy dodatkowe, które zostały poniesione w związku z przewozem sprowadzonych towarów z miejsca ich wysyłki do UE, np. opłata za zmianę trasy transportu przesyłki, koszty wynajęcia środka transportu, koszty magazynowania/przechowywania towarów przed i w trakcie ich transportu).

Podatek VAT w okresie przejściowym

Co do podatku VAT w projekcie umowy wyjścia przewidziano okres przejściowy od 30 września
2019 r. do 31 grudnia 2020 r., w trakcie którego rozliczanie transakcji dla celów podatku VAT pomiędzy przedsiębiorcami z Unii Europejskiej i Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej będzie odbywało się na dotychczasowych zasadach – w tym czasie będzie można jeszcze realizować przemieszczenia wyrobów akcyzowych w procedurze zawieszenia poboru akcyzy na dotychczasowych zasadach, a okres na zakończenie w systemie EMCS przemieszczeń rozpoczętych przed 1 stycznia 2021 r. wyznaczono od
1 stycznia 2021 r. do 31 maja 2021, zaś okres współpracy administracyjnej od 1 stycznia 2021 r. do 31.12.2024 r. (w celu umożliwienia zapytań i kontroli dotyczących np. systemu EMCS).

Jeżeli jednak umowa wyjścia nie zostanie zawarta, 30 marca 2019 r. Wielka Brytania i Irlandia Północna stanie się państwem trzecim, a w związku z tym:

  1. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów do Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej stanie się eksportem towarów;
  2. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów z Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej stanie się importem towarów;
  3. nastąpi zmiana co do zasad VAT Refund (zwrot podatku naliczonego w innym państwie) – nie będzie już możliwości składania w Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej wniosku o zwrot na podstawie dyrektywy 2008/9/WE.

Z tego powodu Komisja Europejska 11 września 2018 r. wydała notę informacyjną, w której wskazała, że podatnicy powinni upewnić się, że dysponują dowodami dotyczącymi wszelkich dostaw towarów, które dokonali do Wielkiej Brytanii albo nabyli z Wielkiej Brytanii przed dniem jej wyjścia z Unii Europejskiej.

Podatek VAT po wyjściu Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej-powstanie obowiązku podatkowego

W przypadku niezawarcia umowy wyjścia lub po upływie okresu przejściowego przedsiębiorcy, na których ciąży obowiązek uiszczenia cła, będą zobowiązani do obliczenia i wykazania w zgłoszeniu celnym kwoty podatku VAT. Co ważne, obowiązek ten będzie dotyczył także przypadków, gdy na podstawie przepisów celnych importowany towar będzie zwolniony od cła albo cło na towar zostanie zawieszone, w części lub w całości, albo będzie miała zastosowanie  preferencyjna, obniżona lub zerowa stawka celna. Podstawowa stawka podatku VAT wynosi 23 %. Natomiast w przypadku importu wyrobów akcyzowych i samochodów osobowych przedsiębiorca będzie zobowiązany w zgłoszeniu obliczyć i wykazać kwotę podatku akcyzowego z uwzględnieniem stawek akcyzy określonych w ustawie z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym .

Zmianie  ulegną także zasady rozliczania podatku VAT z tytułu importu towarów.  Definicję importu towarów zawiera art. 2 pkt 7 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, zgodnie
z którym jest to przywóz towarów z terytorium państwa trzeciego na terytorium Unii Europejskiej.
Z importem towarów związany jest obowiązek rozliczenia podatku VAT, w przypadku którego ważne  jest ustalenie, w jakim państwie należy ten obowiązek zrealizować. Według ogólnej zasady określonej w art. 26a ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, miejscem importu towarów jest terytorium państwa członkowskiego, na którym towary znajdują się w momencie ich wprowadzenia na terytorium Unii Europejskiej. Wobec tego w przypadku przywozu do Polski towarów z Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej import ten zostanie opodatkowany podatkiem VAT w Polsce. Natomiast w razie objęcia importowanych towarów jedną z procedur określonych w art. 26a ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, to jest:

  1. uszlachetniania czynnego;
  2. odprawy czasowej z całkowitym zwolnieniem od należności celnych przywozowych;
  3. składowania celnego;
  4. tranzytu, w tym także składowaniem czasowym przed objęciem towarów jedną z procedur celnych;
  5. wolnego obszaru celnego,

miejscem importu takich towarów jest terytorium państwa członkowskiego, na którym towary te przestaną podlegać tym procedurom.

Równie ważny jest moment powstania obowiązku podatkowego. Zgodnie z ogólną zasadą określoną  w art. 19a ust. 9 ustawy o podatku od towarów i usług, obowiązek podatkowy z tytułu importu towarów powstaje z chwilą powstania długu celnego, czyli w chwili, kiedy po przyjęciu zgłoszenia celnego zaimportowane towary zostaną dopuszczone do obrotu na terytorium Polski. Szczególne zasady powstawania obowiązku podatkowego zostały określone w art. 19a ust. 10a i ust. 11 ustawy
o podatku od towarów i usług, według którego:

  1. w przypadku objęcia towarów procedurą uszlachetniania czynnego obowiązek podatkowy
    z tytułu importu towarów powstaje z chwilą zamknięcia procedury uszlachetniania czynnego
    – zgodnie z art. 324 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2015/2447 z 24 listopada
    2015 r. ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania niektórych przepisów rozporządzenia ustanawiającego UKC (RW);
  2. w przypadku objęcia towarów procedurą: składowania celnego, odprawy czasowej
    z całkowitym zwolnieniem z należności celnych przywozowych, uszlachetniania czynnego, tranzytu, wolnego obszaru celnego, jeżeli od towarów tych pobierane są opłaty wyrównawcze lub opłaty o podobnym charakterze, obowiązek podatkowy z tytułu importu towarów powstaje z chwilą wymagalności tych opłat.

Zgodnie  z treścią tych przepisów, obowiązkiem przedsiębiorcy będzie zatem rozpoznanie momentu powstania obowiązku podatkowego w chwili, gdy organ celny dopuści zaimportowany towar do dalszego obrotu na terytorium Polski.

Podstawa opodatkowania podatkiem VAT

Kolejnym obowiązkiem przedsiębiorcy będzie właściwe określenie podstawy opodatkowania podatkiem VAT.  Według ogólnej zasady ogólną określonej w art. 30b ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, podstawą opodatkowania z tytułu importu towarów jest wartość celna powiększona o należne cło. W przypadku, gdy przedmiotem importu są towary opodatkowane podatkiem akcyzowym, podstawą opodatkowania jest wartość celna powiększona o należne cło i podatek akcyzowy. Wobec tego kwota, od której należy obliczyć podatek VAT, będzie sumą wartości, jaką przedsiębiorca jest zobowiązany zapłacić eksporterowi za importowany towar oraz należnego cła. Co ważne,  w podstawie opodatkowania będzie należało uwzględnić także koszty dodatkowe związane
z importem towaru, czyli na przykład koszty prowizji, opakowania, transportu i ubezpieczenia ponoszone do pierwszego miejsca przeznaczenia na terytorium kraju, jak również wynikające
z transportu do innego miejsca przeznaczenia znajdującego się na terytorium Unii Europejskiej, jeżeli miejsce to jest znane w momencie dokonania importu, a także inne niż cło opłaty  i należności pobierane przez organ celny.

Zasady ustalania podstawy opodatkowania z tytułu importu towarów zostały wskazane w art. 30b
ust. 2, 3 i 3a ustawy o podatku od towarów i usług. Zgodnie z tym przepisem:

  1. w przypadku towarów objętych procedurą uszlachetniania biernego podstawą opodatkowania jest różnica między wartością celną produktów przetworzonych lub zamiennych dopuszczonych do obrotu a wartością towarów wywiezionych czasowo, powiększona
    o należne cło. Jeżeli przedmiotem importu w ramach uszlachetniania biernego są towary opodatkowane podatkiem akcyzowym, podstawą opodatkowania jest różnica między wartością celną produktów przetworzonych lub zamiennych dopuszczonych do obrotu
    a wartością towarów wywiezionych czasowo, powiększona o należne cło i podatek akcyzowy;
  2. w przypadku towarów objętych procedurą odprawy czasowej z częściowym zwolnieniem od należności celnych przywozowych podstawą opodatkowania jest wartość celna powiększona o cło, które byłoby należne, gdyby towary te były objęte procedurą dopuszczenia do obrotu. Jeżeli przedmiotem importu w ramach procedury odprawy czasowej z częściowym zwolnieniem od należności celnych przywozowych są towary opodatkowane podatkiem akcyzowym, podstawą opodatkowania jest wartość celna powiększona o cło, które byłoby należne, gdyby towary te były objęte procedurą dopuszczenia do obrotu, i o podatek akcyzowy;
  3. w przypadku towarów objętych procedurą uszlachetniania czynnego, do których ma zastosowanie przepis art. 324 RW, podstawą opodatkowania jest wartość celna. Jeżeli przedmiotem importu w ramach tej procedury są towary opodatkowane podatkiem akcyzowym, podstawą opodatkowania jest wartość celna powiększona o podatek akcyzowy.

Obliczenie i zapłata podatku VAT

Po ustaleniu miejsca opodatkowania, momentu powstania obowiązku podatkowego i podstawy opodatkowania kolejnym obowiązkiem przedsiębiorcy będzie obliczenie i wykazanie należnego podatku VAT. W momencie dokonania w Polsce importu towaru przedsiębiorca będzie zobowiązany do złożenia do oddziału celnego zgłoszenia celnego (elektronicznie) – lub dokumentu SAD (jeśli zgłoszenia dokonuje w formie papierowej) albo w deklaracji VAT (w przypadku stosowania procedury uproszczonej). W każdym z tych dokumentów przedsiębiorca powinien samodzielnie obliczyć i wykazać kwotę podatku VAT. Po przyjęciu zgłoszenia celnego organ celno-skarbowy powiadomi importera
o wysokości należnego podatku, który należy zapłacić w terminie 10 dni od dnia otrzymania tego powiadomienia.

W przypadku, gdy przedsiębiorca w zgłoszeniu celnym wykaże nieprawidłową kwotę podatku VAT, organ celny będzie mógł wydać decyzję określającą ten podatek w prawidłowej wysokości. Przedsiębiorca będzie także mógł wystąpić do naczelnika urzędu celno-skarbowego o wydanie takiej decyzji, jeżeli  sam zauważ taki błąd.  Przedsiębiorca będący zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku VAT będzie miał prawo do odliczenia podatku z tytułu importu towarów. Aby móc skorzystać z tego prawa, powinien wykazać kwotę podatku wynikającą z otrzymanego dokumentu celnego jako  podatek naliczony w deklaracji VAT za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy, ale nie wcześniej niż za okres, w którym przedsiębiorca otrzymał dokument celny. Natomiast w przypadku, gdy naczelnik urzędu celno-skarbowego wydał decyzję określającą podatek w prawidłowej wysokości,  prawo do odliczenia tego podatku powstanie w rozliczeniu za okres, w którym przedsiębiorcy doręczoną tą decyzję. Co ważne, prawo to będzie przysługiwało pod warunkiem dokonania zapłaty podatku wynikającego z decyzji.

Procedura uproszczona w podatku VAT

Przedsiębiorcy, którzy będą dokonywali zgłoszeń celnych stosując procedurę uproszczoną do sprowadzanych towarów, będą mieli możliwość rozliczania podatku należnego bezpośrednio
w deklaracji podatkowej, tak samo jak w przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów. Uprawnienie to wynika z art. 33a ustawy o podatku od towarów i usługi i art. 166 oraz 182 Unijnego Kodeksu Celnego, w którym okresem rozliczeniowym jest miesiąc kalendarzowy. W art. 166 ust. 2 i 182 Unijnego Kodeksu Celnego przewidziano następujące formy uproszczeń:

  1. zgłoszenie celne uproszczone – jest to forma uproszczenia, która pozwala na objęcie towarów procedurą celną, po przedstawieniu zgłoszenia uproszczonego z późniejszym przedstawieniem zgłoszenia uzupełniającego, realizowana z jednoczesnym przedstawieniem towaru w urzędzie celnym; wymaga uzyskania pozwolenia organu celnego;
  2. wpis do rejestru zgłaszającego – zgłoszenie celne dokonywane jest w formie wpisu do rejestru zgłaszającego. Stosując jedną z ww. form uproszczeń, podatnik może rozliczyć kwotę podatku należnego z tytułu importu towarów w deklaracji podatkowej składanej za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy z tego tytułu. Unika w ten sposób konieczności uprzedniej zapłaty podatku i „zamrożenia” środków finansowych firmy. W przypadku korzystania z usług przedstawiciela pośredniego lub bezpośredniego przy obejmowaniu towarów procedurą uproszczoną, uprawnienie do rozliczenia podatku należnego z tytułu importu towarów
    w deklaracji podatkowej przysługuje podatnikowi, na rzecz, którego jest składane zgłoszenie celne – art. 33a ust. 5 ustawy o podatku od towarów i usług. Przy czym obowiązek zapłaty podatku wraz z odsetkami ciąży solidarnie również na tym przedstawicielu – art. 33a ust. 8 ustawy o podatku od towarów i usług.

Z rozliczenia podatku VAT z tytułu importu towarów bezpośrednio w deklaracji podatkowej będą mogli korzystać również przedsiębiorcy posiadający status upoważnionego podmiotu gospodarczego (AEO), dokonujący importu towarów, jeżeli będą działać  we własnym imieniu i na własną rzecz lub w imieniu i na rzecz których jest składane zgłoszenie celne przez przedstawiciela bezpośredniego w rozumieniu przepisów celnych (art. 33a ust. 12 ustawy o podatku od towarów i usług). Co ważne, przedsiębiorcy, którzy będą posiadali status AEO będą mogli rozliczać w deklaracji cały import a nie tylko, gdy stosują uproszczenia, o których mowa w art. 166 i 182 Unijnego Kodeksu Celnego. Przedsiębiorca, który zdecyduje się na rozliczanie importu towarów w deklaracji podatkowej, powinien pisemnie zawiadomić naczelnika urzędu celno-skarbowego oraz naczelnika urzędu skarbowego o:

  1. zamiarze rozliczania podatku na zasadach określonych w art. 33a ust. 1 – przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego będzie stosował takie rozliczenie;
  2. rezygnacji z rozliczania podatku na zasadach określonych w art. 33a ust. 1 – przed początkiem okresu rozliczeniowego, w którym rezygnuje z takiego rozliczenia. Prawo do rozliczania podatku od importu towarów w deklaracji przysługuje pod warunkiem przedstawienia naczelnikowi urzędu celno-skarbowego, przed którym podatnik dokonuje formalności związanych z importem towarów, wydanych nie wcześniej niż 6 miesięcy przed dokonaniem importu:  zaświadczeń o braku zaległości we wpłatach należnych składek na ubezpieczenie społeczne oraz we wpłatach poszczególnych podatków stanowiących dochód budżetu państwa, przekraczających odrębnie z każdego tytułu, w tym odrębnie w każdym podatku, odpowiednio 3% kwoty należnych składek i należnych zobowiązań podatkowych
    w poszczególnych podatkach; udział zaległości w kwocie składek lub podatku ustala się
    w stosunku do kwoty należnych wpłat za okres rozliczeniowy, którego dotyczy zaległość;
  3. potwierdzenia zarejestrowania podatnika, jako podatnika VAT czynnego. Warunku przedstawienia dokumentów nie stosuje się, jeżeli naczelnik urzędu celnoskarbowego posiada złożone aktualne dokumenty. Jednocześnie należy dodać, iż wymóg przedstawienia dokumentów, o których mowa powyżej, uważa się za spełniony, również w przypadku złożenia oświadczenia o tej samej treści. Oświadczenie powinno zostać złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, tj. zawarcia w nim klauzuli następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”. Zgodnie z art. 33a ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług podatnik jest obowiązany do przedstawienia organowi celnemu dokumentów potwierdzających rozliczenie kwoty podatku należnego z tytułu importu towarów w deklaracji podatkowej w terminie
    4 miesięcy po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy z tego tytułu.

Co bardzo ważne, jeśli przedsiębiorca w wyznaczonym wyżej terminie nie przedstawi wymaganych dokumentów, utraci prawo do rozliczenia podatku w deklaracji podatkowej na zasadach określonych w art. 33a ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. W takim przypadku będzie miał obowiązek dokonać zapłaty organowi celnemu kwoty podatku wraz z odsetkami.

 

Pozwolenia celne

Niezależnie od koniczności realizacji przez przedsiębiorców nowych obowiązków w zakresie ceł
i podatków, kolejną bardzo ważną konsekwencją wyjścia z Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej będzie utrata ważności na obszarze celnym Unii Europejskiej wszystkich pozwoleń celnych wydanych dotąd przez ten kraj na podstawie przepisów unijnego prawa celnego.

 

Umowy międzynarodowe wiążące Wielką Brytanię i Irlandię Północną po wyjściu z Unii Europejskiej

Natomiast mimo opuszczenia przez Wielką Brytanię i Irlandię Północną Unii Europejskiej, kraj ten pozostanie stroną wielu konwencji międzynarodowych, których postanowienia będzie obowiązany
w dalszym ciągu stosować (Konwencja TIR, Konwencja ATA, Konwencja o kontenerach i paletach, Konwencja KYOTO, Konwencja CITES).

 

Co  także ważne, Wielka Brytania zgłosiła chęć przystąpienia do Konwencji o wspólnej procedurze tranzytowej (WPT) oraz do Konwencji o upraszczaniu formalności w handlu towarami (SAD)
– po zakończeniu okresu przejściowego w grudniu 2020 r. (postępowanie w tym zakresie jest jeszcze
w toku), co może w jakimś stopniu ułatwić przedsiębiorcom działalność w tym zakresie.

 

 

Maria Grochowska

radca prawny