Z opublikowanej w lutym br. przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych „Informacji statystycznej o wynikach kontroli prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy w IV kwartale 2023r. oraz w okresie I-XII 2023 r.” wynika, że w 2023 r. przeprowadzono łącznie ponad 460 tysięcy kontroli osób posiadających zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy. W konsekwencji wydanych zostało ponad 28 tysięcy decyzji wstrzymujących dalszą wypłatę zasiłków chorobowych, natomiast kwota wstrzymanych z tego tytułu zasiłków osiągnęła ponad 29 milionów złotych.

Powyższa informacja oznacza, że proceder pobierania przez pracowników nieuczciwych zwolnień chorobowych trwa w najlepsze i wiąże się to z dalszym narażaniem na straty firm, które zatrudniają takich „chorowitych” pracowników. Z informacji tej wynika również to, że organy państwowe podejmują coraz skuteczniejsze kroki prawne, aby ukrócić takie nieuczciwe praktyki ubezpieczonych. Co ciekawe, zgłoszenia o nieprawidłowościach w korzystaniu ze zwolnień lekarskich często pochodzą od … współpracowników, którzy niezadowoleni z faktu obciążenia ich nadmierną ilością pracy wynikającą z nieobecności w firmie pozostałej części zespołu, uprzejmie informują zainteresowanych.

Czy pracodawca sam może sprawdzić czy „chorowity” pracownik faktycznie ma obniżoną odporność i wymaga leczenia, czy tylko wykorzystuje uzyskane od lekarza zwolnienie na inne, niezgodne z prawem cele?

Każdy pracodawca, na podstawie przepisów Kodeksu pracy, a niektórzy  pracodawcy także i na podstawie ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, jest uprawniony do przeprowadzenia kontroli prawidłowości wykorzystania zwolnień lekarskich swoich pracowników.

Pracodawca może zlecić przeprowadzenie kontroli innemu pracownikowi, np. z działu kadr albo firmie zewnętrznej, specjalizującej się w tego typu usługach.

Kontrolę prawidłowości wykorzystywania zwolnienia lekarskiego pracodawca może przeprowadzić w:

• miejscu pracy lub w miejscu prowadzenia działalności pozarolniczej (jeśli posiada informacje, że pracownik wykonuje pracę na rzecz innego podmiotu albo równocześnie prowadzi działalność pozarolniczą),
• miejscu zamieszkania pracownika,
• miejscu czasowego pobytu pracownika (adres pobytu w okresie orzeczonej niezdolności do pracy jest podany w zaświadczeniu lekarskim),
• innym miejscu, jeśli posiada informacje, że jest to celowe.

Z przeprowadzonej kontroli sporządza się protokół, w którym należy dokładnie opisać na czym polegało nieprawidłowe wykorzystanie zwolnienia lekarskiego od pracy. Ustalenia z przeprowadzonej kontroli są podstawą do niewypłacenia pracownikowi zasiłku.

Stwierdzenie niewłaściwego wykorzystania zwolnienia lekarskiego może także nastąpić w wyniku uzyskania przez pracodawcę, w innym trybie niż kontrola, informacji wskazującej np., że pracownik wykonuje pracę u innego pracodawcy. Pierwotny pracodawca może wówczas wystąpić do właściwego oddziału ZUS o weryfikację tej informacji.

Każdorazowo, decyzję w sprawie uprawnień do zasiłku wydaje ZUS. Jeśli kontrolę przeprowadził pracodawca, decyzja zostaje wydana na jego wniosek lub na wniosek pracownika, którego dotyczy zwolnienie lekarskie od pracy. Oczywiście każdy oddział ZUS może przeprowadzić kontrolę we własnym zakresie.

Pracodawca przeprowadzając kontrolę prawidłowości wykorzystania zwolnienia lekarskiego od pracy powinien jedynie pamiętać, że kontrola ta musi być przeprowadzona zgodnie z prawem, zwłaszcza z przepisami dotyczącymi ochrony danych osobowych.

Więcej szczegółowych informacji na temat tego jak prawidłowo przeprowadzić kontrolę wykorzystania zwolnień lekarskich można znaleźć w poradniku sporządzonym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, do pobrania ze strony internetowej: https://www.zus.pl/firmy/pozostale/kontrola-prawidlowosci-wykorzystywania-zwolnien-lekarskich-wykonywana-przez-pracodawcow